شاخص های ارزشیابی کیفیت در آموزش مجازی: فراترکیبی از رویکردها، معیارها و استانداردهای کیفیت

زمینه و هدف: با توجه به مزیت های چشمگیری که آموزش مجازی می تواند برای جامعه به ارمغان آورد، توسعه مؤسسات ارایه دهنده این نوع آموزش مورد استقبال دست اندرکاران تعلیم و تربیت در سراسر دنیا قرار گرفته است. این مؤسسات هم زمان با توسعه روزافزون، با چالش های عمده ای مانند عدم اعتماد از سوی جامعه هدف مواجه شده اند. یکی از دلایل این گونه چالش ها، تردیدهای به وجود آمده در خصوص کیفیت آموزش و یادگیری در چنین مؤسساتی است. بنابراین توجه ویژه به موضوع کیفیت و ارزشیابی این مقوله در مؤسسات آموزش مجازی ضروری به نظر می رسد و برای این مهم، داشتن چارچوب جامعی از معیارها و شاخص های کیفیت مورد نیاز می باشد. هدف مطالعه حاضر، استخراج شاخص ها و مؤلفه های ارزشیابی کیفیت در آموزش مجازی از پیشینه موجود به منظور زمینه سازی برای تدوین و توسعه یک چارچوب جامع ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی در مقطع آموزش عالی بود.   روش کار: این پژوهش کیفی با روش فراترکیب انجام شد که در آن الگوی اقتباس شده از رویکرد walsh و downe در شش مرحله مورد استفاده قرار گرفت. طی مراحل انجام الگوی مورد نظر (تعریف هدف، جستجوی نظام مند مطالعات مرتبط، ارزیابی اسناد، استخراج محتوای مرتبط، تجزیه و تحلیل محتوا و تفسیر یافته ها)، از 438 سند مرتبط با موضوع تحقیق در پایگاه های علمی، در نهایت 41 مورد انتخاب شد و مورد تحلیل قرار گرفت.   یافته ها: طی انجام گام های شش گانه پژوهش، 12 شاخص ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی با 47 مؤلفه در چهار بعد استخراج گردید. شاخص های استخراج شده برای ارزشیابی کیفیت با در نظر گرفتن دیدگاه های گوناگونی که در پیشینه پژوهش وجود داشت، چارچوب جامعی را فراهم ساخت که در آن به جامعه هدف اعم از دانشجو، استاد و بازار کار توجه شد.   نتیجه گیری : شاخص های اصلی که باید محور ارزشیابی کیفیت آموزش مجازی قرار گیرد، شامل «دانشجویان، مدرسین مجازی، درس افزار/ محتوا، سیستم مدیریت یادگیری، ساختار درس/ دوره، زیرساخت های تکنولوژیک، تدریس، یادگیری، خدمات پشتیبانی، آموزش های ضمن خدمت، سنجش و ارزشیابی دانش آموختگان» می باشد. در چارچوب ارزشیابی کیفیت، مجموعه مؤلفه های اندازه گیری هر کدام از این شاخص ها از پیشینه استخراج شد.